Καλή χρονιά! Καλώς όρισες ερωτικέ και βίαιε 16ε φιλόμουσε αιώνα!

Πώς συνδέεται το τότε με το τώρα; 1509 έως 1547. Τριάντα οκτώ χρόνια βασιλείας της Αγγλίας από τον Ερρίκο τον 8ο. Ο βασιλιάς που, σύμφωνα με ιστορικά στοιχεία, είχε ιδιαίτερη σχέση με τις γυναίκες και δη τις έξι συζύγους του. Σύζυγοι που, με το πέρασμα των χρόνων της «θητείας» τους, έχαναν με διαφόρους τρόπους τον πολυπόθητο τίτλο της βασίλισσας. Πόσο κρίμα, θα μπορούσε να πει κάποιος. Και όμως, όσες πήραν απλώς διαζύγιο ήταν οι τυχερές της υπόθεσης, καθώς τα γούστα του βασιλιά σχετικά με την… αλλαγή συζύγου περιελάμβαναν, εκτός από τον χωρισμό, από φυλάκιση μέχρι και αποκεφαλισμό! Ένα είναι σίγουρο. Οι αυλικοί του βασιλιά είχαν περισσότερες ευκαιρίες, από το συνηθισμένο, να γίνουν αυτόπτες ή αυτήκοες μάρτυρες της πρώτης συνουσίας, πάντοτε μετά μουσικής!

Ο μαέστρος και διεθνώς καταξιωμένος βιρτουόζος του τσεμπάλου, της Μπαρόκ μουσικής, Μάρκελλος Χρυσικόπουλος, μας μιλά για την ανατρεπτική συναυλία Baroque unexpected που θα παρουσιαστεί, για μία και μοναδική φορά, το βράδυ της 6ης Ιανουαρίου 2015 στο θέατρο Πόρτα. Εξαίρετοι μουσικοί έχουν ετοιμάσει όχι μόνο μία συναυλία των In Nomine κομματιών του συνθέτη Christopher Τye, αλλά μια πολύ ξεχωριστή και τολμηρή παράσταση…

Νομίζω ότι, στις μέρες μας, για πολλούς η μουσική Baroque είναι unexpected, εσείς τι το απροσδόκητο έχετε ετοιμάσει;

Καταρχάς τείνω να θεωρώ ότι το baroque έχει πολύ περισσότερα expected, τουλάχιστον σε σύγκριση με αυτό που ήταν πριν από λίγα χρόνια στην Ελλάδα, όχι μόνο χάρη στη δραστηριότητα της Καμεράτα που έχει γίνει πολύ έντονη και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, αλλά και χάρη στη παρουσία μιας παλαιότερης γενιάς ανθρώπων που αγαπούσαν το είδος και έπαιζαν, αλλά και μια καινούριας γενιάς μουσικών, οι οποίοι μετά τις σπουδές τους στο εξωτερικό αποφάσισαν να επιστρέψουν στην Ελλάδα και να συνεχίσυν τη δραστηριότητά τους εδώ. Από εκεί και πέρα, αυτό που ενδεχομένως κάνει την αυριανή εκδήλωση λιγότερο αναμενόμενη από μία άλλη, είναι ότι υπάρχει ένα πάντρεμα με ένα σκηνικό θέαμα το οποίο ίσως ξενίζει. Αναφέρομαι στο εξής γεγονός, σε πολλές Αυλές της Ευρώπης, όπως στην Αυλή του Ερρίκου Η΄, η πρώτη νύχτα του γάμου γινόταν παρουσία μαρτύρων. Στοιχεία αυτής πρακτικής, βέβαια σε πιο συμβολικό επίπεδο, μπορούμε να βρούμε και στη λαϊκή παράδοση. Υπήρχαν λοιπόν μάρτυρες από την εκκλησία, από την Αυλή, οι οποίοι σε άλλες περιπτώσεις πιο κοντά στο ζευγάρι, σε άλλες έξω από τα ιδιωτικά διαμερίσματα, έπρεπε να γίνουν αυτόπτες ή αυτήκοες μάρτυρες του γαμηλίου δικαιώματος… Αυτό, το πόσο δηλαδή η προσωπική στιγμή ενός δημόσιου προσώπου είναι ένα γεγονός δημόσιου ενδιαφέροντος ή είναι στη σφαίρα του ιδιωτικού παραμένει επίκαιρο ακόμα και σήμερα. Εμείς οι Έλληνες το έχουμε ζήσει πάρα πολύ, όπως για παράδειγμα με την περίπτωση του Παπανδρέου και της Λιάνη, όπου έπρεπε κάθε μέρα να μαθαίνουμε τι συνέβαινε, αν το έκαναν, πώς το έκαναν, τι έτρωγαν, τι δεν έτρωγαν κ.λπ. Αλλά βέβαια δεν είναι κάτι που έχει συμβεί μόνο σε εμάς αλλά σε όλο τον κόσμο και στην Αμερική βέβαια και παντού, οπότε κατά κάποιον τρόπο προσκαλούμε το κοινό να παραστεί μάρτυρας μιας τέτοιας συνεύρεσης μετά μουσικής.

Με ποια αφορμή προέκυψε αυτή η ιδιαίτερη ιδέα;

Αφορμή ήταν η πάρα πολύ ωραία συλλογή κομματιών του Christopher Tye με τον τίτλο “In Nomine” που σημαίνει “Στο Όνομα” (του Πατρός, του Κυρίου). Αυτά τα κομμάτια θέλαμε να τα εντάξουμε σε ένα ευρύτερο εκστασιακό πλαίσιο για μια παρουσίαση στο θέατρο Πόρτα. Εδώ και αρκετό καιρό συνεργαζόμαστε με τον Ανδρέα Λινό, μουσικό και σκηνοθέτη, ο οποίος μεταξύ άλλων θα σκηνοθετήσει στην Ελλάδα το ανέβασμα μιας Μάσκας, μιας μικρής όπερας δηλαδή, στο Μέγαρο Μουσικής 7 και 8 Φεβρουαρίου και πολύ συχνά με τον Ανδρέα Λινό προσπαθούμε για το δικό μας ενδιαφέρον, και για να το πω λίγο πιο απλά για το δικό μας το κέφι, να εντάξουμε αυτό που κάνουμε σαν ένα μικρό κλείσιμο ματιού με αφορμή αυτή την υπέροχη μουσική, την συνεύρεση κάποιων πολύ ενδιαφέροντων μουσικών, όπως είναι ο βιολονίστας Olivier Briand, η Ηλέκτρα Μηλιάδου στην gamba, ο Αλέξης Νάστος στο baroque τσέλο και βέβαια η σοπράνο Φανή Αντωνέλλου, η οποία πρόσφατα τιμήθηκε και με ένα βραβείο των μουσικοθεατρικών κριτικών Ελλάδος.

Με ποιο σκεπτικό αποφασίσατε να οπτικοποιήσετε την πρώτη νύχτα των βασιλικών γάμων;

Ούτως ή άλλως δε θέλαμε να γίνει μια ιστορική αναπαράσταση μιας γαμήλιας νύχτας στην Αυλή του Ερρίκου Η΄. Η μουσική γενικά είναι κάτι το πάρα πολύ αφηρημένο και η Μπαρόκ μουσική, όσο και αν ακούγεται στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, είναι κάτι αφηρημένο και άγνωστο, με την έννοια ότι ο κόσμος γνωρίζει πολύ λίγα πράγματα για την εποχή για την οποία γράφτηκε η Μπαρόκ μουσική. Για την Ρομαντική εποχή έχουμε πολλά περισσότερα ακούσματα και μία μεγαλύτερη ιδέα για το πώς μπορεί να ήταν ο Σοπέν εκείνα τα χρόνια. Για την εποχή του Μπαρόκ, για την εποχή της Αναγέννησης, του Μεσαίωνα ο μέσος ακροατής δεν έχει μια προσωπική εικόνα και γεύση, στο σώμα, στο αυτί για αυτή τη μουσική. Το να στήσουμε ένα πλαίσιο ακρόασης και να δώσουμε μία κατευθυντήρια γραμμή για την ακρόαση μιας πολύ όμορφης μουσικής όπως αυτή που ανέφερα τα In Nomine του Christopher Τye, είναι κάτι που τελικά βοηθάει τον ακροατή και εξυπηρετεί την ίδια την μουσική καλύτερα. Όχι πάντα, αλλά συμβαίνει συχνά.

φωτογραφία:  G. Rompolas/K.Ch. Manolakou

Θεωρείς ότι είναι κάτι προκλητικό αυτό που πρόκειται να κάνετε;

Είμαι σίγουρος ότι κάποιοι θα προκληθούν. Κάποιοι άλλοι όχι, γιατί, όπως έλεγε και κάποιος γνωστός μου, «δεν είναι της τάξεώς μας να απαντούμε σε προκλήσεις». Νομίζω ότι μέρος των αρμοδιοτήτων της Τέχνης είναι που και που να “τσιγκλάει”, να ενοχλεί, να προκαλεί. Το πόσο πετυχημένη θα είναι αυτή η πρόκληση, αν υπάρχει, εξαρτάται όχι μόνο από την ποιότητα αυτού που θα παίξουμε αλλά και από την διάθεση του κοινού. Ο μέσος όρος του ευρύτερου κοινού πολύ συχνά προκαλείται από τα πλέον αναπάντεχα πράγματα, οπότε αυτή η πρόκληση ή μη, προσπαθώ να μην με περιορίζει σημαντικά. Δεν αναζητάμε να προκαλέσουμε αλλά δεν το φοβόμαστε κι όλας!

Υπάρχει κόσμος που πιστεύει ότι αυτό το είδος μουσικής αφορά μόνο τους γνώστες της, αφορά μία άλλη, ξεχωριστή κατηγορία κοινού και όχι οποιοδήποτε αυτί. Τι πιστεύεις σχετικά με αυτή την άποψη;

Ακριβώς επειδή δεν περιμένουμε και δεν θέλουμε οι ακροατές μας να είναι οι ακαδημαϊκοί, θέλουμε έναν άνθρωπο ο οποίος θα έρθει και σε αυτή τη μουσική ενδεχομένως θα βρει την κατάνυξη που θα άκουγε σε ένα μεγαλυνάριο, ένα τροπάριο στην εκκλησία. Όπως αν συναντήσεις έναν τυφλό για παράδειγμα, δεν είναι αναγκαστικό να το πάρεις από το χέρι και να τον πας στην πόρτα του Μετρό, αλλά του δίνεις ένα μικρό σπρωξιματάκι, αν στο ζητήσει, προς την σωστή κατεύθυνση, για να τον τοποθετήσεις. Κάπως έτσι, στο πέρασμα από το σήμερα στο Μπαρόκ και από το πεζοδρόμιο στο Θέατρο Πόρτα, με εμάς μέσα, το κοινό ίσως χρειάζεται μία σύντομη βαθμονόμηση στην πυξίδα.

Πριν αρκετά χρόνια κυκλοφόρησες μία μπλούζα πάνω στην οποία αναγραφόταν «Μπαρόκ ρε μουνιά»… σήμερα τι λες;

Εξακολουθώ να βρίσκω αυτή τη μπλούζα πάρα πολύ χαριτωμένη. Αυτό το σλόγκαν, δεν οφείλεται σε εμένα, αλλά σε έναν καθηγητή Πανεπιστημίου Κοινωνιολογίας και βέβαια αυτό δεν δικαιολογεί ή αγιάζει κάτι. Είναι κάτι που το σκεφτήκαμε πολύ περισσότερο από ό,τι μπορεί να νομίζει ο κόσμος. Σκοπός δεν ήταν να προσβληθεί κάποιος, ούτε να μειώσουμε το γυναικείο γεννητικό όργανο και πολύ περισσότερο τις ίδιες τις γυναίκες, τις οποίες λατρεύουμε.

Υπήρχε κόσμος που το εξέλαβε τόσο αρνητικά;

Υπήρχε κάποιος κόσμος. Στο Μουσικό Χωριό στον Άγιο Λαυρέντη Πηλίου στο οποίο έγινε η κυκλοφορία αυτού του T-shirt έλαβαν και κάποιες επιστολές κ.λπ. … Κάποιοι το βρήκαν χαριτωμένο, σίγουρα ανώδυνο, αλλά που συγχρόνως έχει και λίγο ζουμάκι που αξίζει να το λαμβάνουμε υπόψη. Απομονωμένη αυτή η μπλούζα μπορεί να είναι από υβριστική έως και ακατανόητη. Νομίζω ότι εντάσσεται σε ένα πλαίσιο διδασκαλίας, κατανόησης, πρακτικής και βιώματος της Μπαρόκ μουσικής. Όποιος δεν μετέχει σε αυτό, όπως το είχαμε ή έχουμε σκεφτεί, εννοείται ότι τα συμπεράσματα που βγάζει, δεν μπορώ να πω ότι είναι άκυρα, αλλά είναι τόσο προσωπικά που δεν δεσμεύουν ή δεν λένε κάτι για το τί κάναμε και το τί θέλαμε να κάνουμε. Στην Μπαρόκ μουσική, γενικότερα στην παλαιά μουσική οι περισσότεροι θέλουμε να βλέπουμε μία αγιότητα, λες και η Μπαρόκ εποχή ήταν μία εποχή όπου όλοι ήταν χαρούμενοι, πλούσιοι, αγαπούσαν ο ένας τον άλλον, μιλούσαν με όμορφες και περισπούδαστες λέξεις, σχεδόν λέγοντας όμορφα ποιήματα και δεν υπήρχε μίσος, δεν υπήρχε φθόνος, δεν υπήρχαν σκατά, δεν υπήρχε μικροπρέπεια, εκμετάλλευση, υποκρισία. Αυτό το σλόγκαν το σκεφτήκαμε με βάση μία έκφραση που θα μπορούσε να ακούγεται στο γήπεδο ή στην καφετέρια ή οπουδήποτε και να αναλογιστούμε ότι αυτοί οι άνθρωποι και κατ’ επέκταση και αυτή η μουσική είχε, ενδεχομένως, μία ποταπή καθημερινότητα.

Πώς έφτασες να ασχολείσαι με την Μπαρόκ μουσική και δη με το τσέμπαλο;

Έπαιζα ούτως ή άλλως πιάνο, δεν θεωρώ ότι το έκανα με μεγάλη επιτυχία ή ότι ήμουν πολλά υποσχόμενος, μου άρεσε πάρα πολύ η Μπαρόκ μουσική, γενικότερα το θέατρο, η ποίηση και μετά προέκυψε η συνάντηση με αυτό τον άγγελο, την Μαργαρίτα Δαλμάτη που ήταν δασκάλα μου στο Athenaeum, μία πολύ ιδιαίτερη φιγούρα, ποιήτρια, πεζογράφος και μεταφράστρια και εκεί σιγά-σιγά είπα «Το βρήκα! Αυτό είναι». Είναι κάτι που όχι απλώς μου άρεσε, χιλιάδες πράγματα μας αρέσουν όταν είμαστε 18-20 χρονών, αλλά είναι κάτι στο οποίο αισθάνθηκα ότι μπορώ να επενδύσω και στο οποίο διέκρινα μία προσωπική ταυτότητα που θα μπορούσα να μοιραστώ και με τον υπόλοιπο κόσμο.

φωτογραφία: D. Tsoukala

Πόσο δύσκολο ήταν, την εποχή που πήρες αυτή την απόφαση, να μπορέσεις να ελπίζεις ότι αυτό που κάνεις θα μπορείς να το μοιραστείς με πολύ κόσμο; Γιατί υποθέτω ότι εκείνη την περίοδο ήσουν ένας από τους ελάχιστους του συγκεκριμένου είδους μουσικής.

Ναι, όταν ξεκινούσα ήμουν ένας από… τον κανέναν! Ήμουν ούτως ή άλλως εκτός πεδίου μάχης όπως ήταν οι υπόλοιποι, αλλά στην ηλικία των 18 τα πάντα είναι εφικτά, ο ορίζοντας είναι τεράστιος, μπορεί ο καθένας να πει «σήμερα κάνω τσέμπαλο» και την επόμενη ημέρα να αλλάξει αποφασίζοντας να ασχοληθεί με την φαρμακολογία! Αν συνέβαινε τώρα, θα χρειαζόταν πολύ θάρρος, τύχη και πολλά ακόμα εφόδια, ενδεχομένως θράσος ή τρέλα για να πάρω αυτή την απόφαση. Τότε όλοι ήξεραν πιάνο, το τσέμπαλο κανένας. Όλοι έλεγαν «Τί πας να κάνεις; Γιατί το κάνεις αυτό;» αλλά όταν είσαι 18 όλα είναι πιο εύκολα, μπορείς να κάνεις τα πάντα.

Σε σχέση με το πώς διαμορφώθηκε η ελληνική μουσική πραγματικότητα, δυσκολεύτηκες, βίωσες απογοητεύσεις;

Απογοητεύσεις υπήρχαν αλλά υπήρχαν και πολλές περίοδοι όπου στάθηκα τυχερός, λόγω ευνοϊκών καταστάσεων, και όταν επέστρεψα στην Ελλάδα υπήρχε τόσο έντονη η επιθυμία, η ανάγκη και η εμμονή να πραγματώσω αυτό το ιδανικό που είχα στο μυαλό μου, που τα προβλήματα που ενδεχομένως ζούσα ήταν ενεργό μέρος του μηχανισμού της δημιουργίας. Δεν θυμάμαι κάποια στιγμή που να τα βρήκα τόσο σκούρα. Περισσότερο θυμάμαι τον εαυτό μου να σαμποτάρει την δουλειά μου ή τον ίδιο μου τον εαυτό παρά να συναντάω απροσπέλαστα προβλήματα.

Γιατί σου συνέβαινε αυτό;

Είμαι λίγο αυτοκαταστροφικός άνθρωπος. Παλιά περισσότερο. Όλοι είμαστε, ή έστω κάποιοι, ο καθένας με τον δικό του τρόπο, τίποτα το ιδιαίτερο.Δεν είμαι καμία κλινική περίπτωση!

Στην Ελλάδα ακούω συχνά από πολλούς μουσικούς, διαφόρων ειδών, ότι είναι σχεδόν αδύνατον να βιοπορίζεσαι από τη μουσική, εσύ το έχεις συναντήσει αυτό;

Το έχω συναντήσει και το συναντάω ακόμα. Για παράδειγμα δεν μας πέρασε ποτέ από το μυαλό ότι θα βιοποριστούμε από την αυριανή εκδήλωση, όπως και από πάρα πολλές άλλες εκδηλώσεις! Τελικά αυτό που θα πάρουμε είναι ένας συμβολικός οβολός, ένα χαρτζιλίκι, αλλά είναι αυτές οι συναυλίες καμιά φορά που μας ενδιαφέρουν περισσότερο και μας απελευθερώνουν. Ευτυχώς υπάρχουν και άλλες μουσικές δραστηριότητες, σχήματα και περιστάσεις που, αυτή τη στιγμή τουλάχιστον, καλύπτουν τα όποια βιοποριστικά προβλήματα. Έτσι, μπορώ να πω ότι όλοι μας, την αυριανή συναυλία-παράσταση την κάνουμε για το κέφι μας, για την καύλα μας, για την τρέλα μας και όχι γιατί περιμένουμε ότι θα φύγουμε με 300 ευρώ στην τσέπη ή οποιοδήποτε άλλο ποσό.

Σε θυμώνουν όσα γίνονται στην Ελλάδα; Πιστεύεις ότι η μουσική μπορεί να βοηθήσει τον κόσμο να “ξεφύγει” από τις δυσκολίες, έστω και νοητά;

Δεν ξέρω αν χρειάζεται να ξεφύγει, δηλαδή περισσότερο χρειάζεται να συνειδητοποιήσει τι συμβαίνει και να συνέλθει, να ξυπνήσει, παρά κάποιος να χρυσώσει το χαπάκι.Υπάρχει τόσο σκουπίδι γύρω μας και τόση μετριότητα που το να έχει κανείς τη δυνατότητα να ακούσει μια καλύτερη μουσική και έναν καλύτερο μουσικό, τραγουδιστή ή συγκρότημα και ένα πιο ενδιαφέρον θέαμα είναι ευκαιρίες θα πρέπει να αδράξει. Από την άλλη, βέβαια θυμώνω με ό,τι συμβαίνει γύρω μας, αλλά δεν μπορώ να είμαι συνέχεια θυμωμένος, και αν θύμωνα με κάτι νομίζω το πρώτο δε θα ήταν η κατάσταση της μουσικής στη χώρα μας ή η κατάσταση των μουσικών, συμβαίνουν τόσα σημεία και τέρατα γύρω μας, που υπάρχουν άλλα ζητήματα που έχουν σαφώς προτεραιότητα χωρίς να θεωρώ ότι η τέχνη γενικότερα είναι η θέση των καλλιτεχνών, η αντίληψη του κόσμου για τους καλλιτέχνες αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα δεν είναι πραγματικά προβληματική με πολύ ουσιαστικό τρόπο.

Τον Μάρκελλο Χρυσικόπουλο μπορείτε να τον ακούτε κάθε Παρασκευή μετά τις 19:00 στο Τρίτο Πρόγραμμα στην εκπομπή “Παλίμψηστο” με μπαρόκ και ό,τι άλλο προκύψει… από Ηπειρώτικα έως πανκ!

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Baroque unexpected I – Κύκλος Μουσικής στο θέατρο Πόρτα

Latinitas Nostra / Μουσικοί :

Olivier Briand

Αλέξης Καραϊσκάκης

Ανδρέας Λινός

Ηλέκτρα Μηλιάδου

Μάρκελλος Χρυσικόπουλος

Τραγούδι:

Φανή Αντωνέλλου

Ηθοποιοί:

Κωνσταντίνος Δημοσθένης Γεωργόπουλος

Αγγελική Μητροπούλου

Επιμέλεια performance:

Κορνήλιος Σελαμσής

Άννα Μιχελή

ΑΥΣΤΗΡΩΣ ΑΚΑΤΑΛΛΗΛΟ ΓΙΑ ΑΝΗΛΙΚΟΥΣ

Τρίτη 6 Ιανουαρίου 2015, 21.15

www.porta-theatre.gr

*κεντρική φωτογραφία:  J. Weber

Διαβάστε επίσης:

Οι FILM επέστρεψαν με νέο δίσκο και πιο σκοτεινή διάθεση… | Της Δανάης Φαίδρας Θωμαΐδου Οι SAD DISCO έβγαλαν καινούριο… βινύλιο! | Της Δανάης Φαίδρας Θωμαΐδου Οι Καναδοί «The Lost Fingers» αγαπούν το μπουζούκι! | Της Δανάης Φαίδρας Θωμαΐδου Θα “μεθύσεις” απόψε με τους My Drunken Haze; | Της Δανάης Φαίδρας Θωμαΐδου