Βγαίνοντας από την θεατρική παράσταση «Κατερίνα», που πρόκειται για το διασκευασμένο και σκηνοθετημένο βιβλίο του Αυγούστου Κορτώ (Το βιβλίο της Κατερίνας), μετά από έντονη συναισθηματική φόρτιση, συγκίνηση και προβληματισμό, η αίσθηση της λύτρωσης είναι διάχυτη. Διάχυτη σαν το φως που, καθοδηγούμενο από τον σκηνοθέτη και ηθοποιό Γιώργο Νανούρη, παρεμβαίνει σαν συνοδοιπόρος στην ζωή της «Κατερίνας» στοχεύοντάς την ευρηματικά με έναν απλό φακό -καθόλη την διάρκεια του έργου- δίνoντας έτσι έμφαση σε όσα με πολύ εκφραστικό, σπαρακτικό αλλά και σαρκαστικό τρόπο θέλει να φανερώσει. Χαρά, λύπη, φόβος, αγωνία, αγάπη, μίσος, τρυφερότητα, απόγνωση και πολλά ακόμα συναισθήματα αποτυπώνονται έντονα στο πρόσωπο και στο σώμα της ηθοποιού, Λένας Παπαληγούρα, από την πρώτη στιγμή που ξεκινά η παράσταση, λες και κάθε βράδυ που ενσαρκώνει την Κατερίνα, γίνεται η Κατερίνα, είναι η Κατερίνα που πεθαίνει και αρχίζει, μέσα από την περιγραφή του γιου της, να ξαναζεί. Χωρίς φανφάρες και εντυπωσιασμούς. Με αλήθεια, σαν αυτή, την … μπόλικη ωμή, σκληρή, γλυκιά αλήθεια που περιέχεται στο βιβλίο του Α.Κορτώ.
Η παράσταση θίγει πολλά θέματα, όπως οι ψυχικές ασθένειες, ο ρατσισμός, η ομοφυλοφιλία, οι οικογενειακοί και ερωτικοί δεσμοί, η αυτοκτονία, η μητρότητα, πάντα με την συνοδεία του Λόλεκ, ο οποίος ντύνει μουσικά την καθηλωτική ερμηνεία της πρωταγωνίστριας, άλλοτε τονίζοντας και άλλοτε αμβλύνοντας τις έντονες στιγμές της επί σκηνής. Ποια είναι η Κατερίνα; Η γυναίκα που, μόλις, βρέθηκε νεκρή από τον γιο της, τον συγγραφέα του βιβλίου, και μέσα στην παράσταση γίνεται αναγνώστρια, αφηγήτρια, πρωταγωνίστρια αλλά και θεατής της ίδιας της ζωής…
«Ο γιος μου με βρήκε. Χαράματα Παρασκευής, πέντε μέρες πριν κλείσει τα εικοσιτέσσερα. Κατάλαβε πως είχα πεθάνει κι ας μην είχε αλλάξει τίποτα στον χώρο». Ξεκινά…
Βρίσκω πολύ ενδιαφέρον τον τρόπο που επέλεξε να σκηνοθετήσει ο Γιώργος Νανούρης την παράσταση που μέσα από την λιτότητά του ανδεικνύει το μεγαλείο του χαρακτήρα επί σκηνής.
Για εμένα το πολύ ενδιαφέρον και αυτό που, κατά κάποιο τρόπο, αποτελεί το στοίχημα αυτού του πράγματος είναι ότι είναι πολύ απλή και πολύ «χειροποίητη» παράσταση και το ότι έχει τόση ανταπόκριση που πραγματικά με συγκινεί και μου δίνει τρομερή χαρά. Δεν έχει τίποτα, δεν έχει εφέ, έχει μόνο την αλήθεια μας με ένα τρόπο. Ημών των τριών και του Αύγουστου περισσότερο γιατί είναι το κείμενό του. Αν παρατηρήσω την σκηνοθεσία του Γιώργου (Νανούρη) από έξω, βλέπω αυτό που κάνει όπως ο Αύγουστος (Κορτώ) δίνει φωνή στην μητέρα του και λειτουργεί σαν να φωτίζει τη σκιά της μητέρας του γράφοντας το βιβλίο, έτσι και ο Γιώργος με αυτό που κάνει είναι ότι μου δίνει φωνή και με φωτίζει. Οδηγεί τους θεατές στο τί θα δουν από εμένα. Εγώ είμαι σαν να μην ξέρω το ότι φωτίζει τα μάτια μου ή τα χέρια μου ή αν έρχεται κοντά ή μακριά. Προφανώς και ξέρω, άλλωστε έχουμε κάνει πολλές πρόβες για αυτό αλλά για εμένα είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον το ότι δεν επιλέγω εγώ ως ηθοποιός τί θα δει ο θεατής αλλά ο Γιώργος. Όπως ο Αύγουστος επέλεξε τί θα δούμε εμείς από τη μητέρα του. Αυτό συνήθως δεν γίνεται στο θέατρο. Είναι σαν να χρησιμοποιεί στοιχεία του κινηματογράφου. Στον κινηματογράφο εσύ μπορεί να κάνεις κάτι και μετά να βλέπεις κάτι άλλο στο τέλος, γιατί μπορεί να αφαιρέθηκε ή να προστέθηκε ένα πλάνο στο μοντάζ, επειδή ο σκηνοθέτης μπορεί να επέλεξε να δείξει ένα κοντινό πλάνο από το χέρι σου, για παράδειγμα. Κάπως έτσι, ο Γιώργος δείχνει τον δρόμο στους θεατές όπως ο Αύγουστος μας έδειξε τον δρόμο με το βιβλίο του. Αυτό είναι η επιτυχία, γιατί δεν είναι απλά μία ιδέα για την ιδέα, δεν είναι μόνο το ότι είναι ενδιαφέρον να βάλουμε ένα φακό, αλλά προέκυψε από την «δουλειά» μας πάνω στο κείμενο στην αρχή σαν ανάγκη, μετά σαν παιχνίδι και έπειτα σαν ιδέα που υπηρέτησε το κείμενο σαν αναπόσπαστο κομμάτι του.
Μιλάτε για αρκετά δύσκολα θέματα και ο ρόλος είναι αρκετά απαιτητικός, τι ήταν αυτό που σε δυσκόλεψε ή ακόμα και σε εξίταρε μέσα από τη δυσκολία του;
Όντως μιλάει για πάρα πολλά θέματα, μπορούμε να πούμε ότι το κυρίαρχο θέμα είναι η ψυχική ασθένεια και το πώς η Κατερίνα προσπαθεί να παλέψει την αρρώστια της. Παράλληλα μιλάει για τη μητρότητα, για την ομοφυλοφιλία, μιλάει για το πώς ένα παιδί εισπράττει τη συμπεριφορά της μάνας του, και όλα αυτά από την πολύ αιχμηρή, βαθιά και ουσιαστική ματιά του Αύγουστου, έχοντας ταυτόχρονα μεγάλο αυτοσαρκασμό και χιούμορ. Αυτό ακριβώς νομίζω ήταν που με κέντρισε περισσότερο, το πώς μπορεί να συνδυαστεί αυτή η μετάβαση της Κατερίνας από το ένα συναίσθημα στο άλλο. Έτσι, θα μπορούσα να πω, ότι η παράσταση μπορεί να έχει την ιδιότητα της μανιοκατάθλιψης σαν να είναι μία προσωπικότητα που ζει αυτό το συνεχές πάνω-κάτω. Αυτό ήταν και το πιο δύσκολο γιατί ενώ δουλεύουμε τα κομμάτια μεμονωμένα, δεν είναι τόσο δύσκολο να αντιληφθείς την ιδέα και να πιάνεις είτε το βύθισμα είτε την άγρια χαρά, αλλά όταν αυτό το πράγμα μπαίνει σε σειρά η εναλλαγή που πρέπει να κάνεις από το ένα στο άλλο είναι το πιο δύσκολο αλλά και το πιο απαραίτητο για την συγκεκριμένη προσωπικότητα.Αυτό με εξίταρε και με δυσκόλεψε ταυτόχρονα.
Πόσω μάλλον όταν αφορά μια ψυχική ασθένεια…
Αυτό καθαυτό το γεγονός της ασθένειας το έκανε ακόμα πιο δύσκολο και έπρεπε να κάνω πολλή έρευνα για να καταλάβω, να μιλήσω με ψυχιάτρους, να πάω στο Δρομοκαΐτειο, να δω πως είναι, για να το προσεγγίσω έπρεπε πρώτα να το κατανοήσω, για να μπορώ μετά να ακολουθήσω το ένστικτό μου. Ο Γιώργος ο Νανούρης με βοήθησε πάρα πολύ γιατί με εμπιστεύτηκε και σε συνδυασμό το δικό του ένστικτο ένιωσα ότι αυτά που μου λέει είναι πολύ σωστά και αφέθηκα να με καθοδηγήσει, το οποίο ήταν πολύ ωραίο. Ταυτόχρονα ο Λόλεκ με βοήθησε πολύ, γιατί με τη μουσική του και με αυτό που κάνει, αποφορτίζει ή φορτίζει τις στιγμές μου, σαν να βρίσκομα σε μια θεατρική συναυλία, γεγονός που με βοηθά και με κάνει να αφήνομαι ακόμα περισσότερο σε όλη την διαδικασία.
Δεν είναι βαρύ το φορτίο της ευθύνης και της ευαισθησίας ως προς το πώς θα παρουσιάσεις αυτό το θέμα, όταν ειδικά πρόκειται για υπαρκτό πρόσωπο, την μητέρα του συγγραφέα;
Αυτό που λες περί ευθύνης το έχω πάρα πολύ στο μυαλό μου, εδώ μιλάμε για μια υπαρκτή αρρώστια και για ένα υπαρκτό πρόσωπο, δεν μπορεί εγώ να μην κάνω το καλύτερο που μπορώ, είναι χρέος μου. Μου έκανε εντύπωση η ελευθερία που μας άφησε και η εμπιστοσύνη που μας έδειξε, δηλαδή ότι δεν ζήτησε να δει πρόβα, ήταν τρομερά γενναιόδωρος. Αυτό μας έδωσε δύναμη αλλά και μας άγχωσε ακόμα περισσότερο γιατί θέλαμε να του αρέσει. Την πρώτη φορά, στο αναλόγιο, μου είπε ότι βγήκε έξω γιατί συγκινήθηκε. Αυτό για μένα ήταν τεράστιο δώρο. Τώρα βέβαια που έχει δει τα αναλόγια και την παράσταση νομίζω ότι το συνήθισε και δε συγκινείται τόσο πολύ, αλλά μου είπε ότι έχουμε πιάσει κάτι από τη μητέρα του και ότι αυτό τον συγκίνησε και του άρεσε πολύ. Γενικά με έκανε να χαρώ πολύ με αυτά που μου είπε. Έτσι κι αλλιώς όμως, κάνω έρευνα πάντα σχετικά με τον ρόλο που πρόκειται να υποδυθώ επειδή μου αρέσει, είναι ένα στοιχείο του θεάτρου που με γοητεύει πολύ, το ότι μπορεί να μην έχω να κάνω με τη σχιζοφρένεια αλλά να έχω να κάνω με το “Ματωμένο γάμο” του Λόρκα, και σου λέω αυτό, γιατί ασχολούμαι και με αυτό αυτή την περίοδο και πάλι θα το ψάξω πριν. Εκεί για παράδειγμα δε θα διαβάσω για τη σχιζοφρένεια αλλά σίγουρα θα δω ταινίες ή θα ψάξω για το Λόρκα, θα διαβάσω τα πάντα, αυτά που λέει στην εποχή του για να πάρω πράγματα, όχι για να πάρω αλλά κυρίως γιατί μου αρέσει. Απλώς εδώ δε θα πω ότι απλά μου αρέσει, στην Κατερίνα δε γινόταν να μη συμβεί. Στην αρχή είχα πολύ αγωνία επειδή η Κατερίνα ήταν υπαρκτό πρόσωπο και επειδή ο Αύγουστος είναι ανάμεσά μας και δεν είναι ένας ξένος συγγραφέας που λες «αποκλείεται να δει ποτέ το έργο του» αλλά είναι ένας άνθρωπος που θα ήθελα να του αρέσει αυτό που κάνω, είχα περισσότερο αγωνία για το αποτέλεσμα. Τώρα που το έχει δει και ο Αύγουστος και έχει πάρει σιγά σιγά το δρόμο του, παρόλο που η παράσταση από μένα απαιτεί πολύ μεγάλη ενέργεια και πολύ μεγάλο δόσιμο, μπορώ να σου πω ότι κατά τη διάρκεια της παράστασης αφήνομαι σ’ αυτή, ταξιδεύω μαζί της και περνάω καλά.
Μίλησέ μας για τον διπλό ρόλο του Λόλεκ στην «Κατερίνα».
Για εμένα ο Λόλεκ είναι η ήρεμη δύναμη πλάι στην «Κατερίνα» όπως και στην πραγματικότητα ήταν πλάι της ο Τάσος, ο άντρας της. Η ιστορία μιλά για μια οικογένεια με τρία μέλη, ένα τρίγωνο που προσπαθούμε να δείξουμε στην παράσταση. Ακόμα και τις στιγμές που ο Γιώργος Νανούρης παρακολουθεί την παράσταση, είναι σαν ο γιος να παρακολουθεί τις στιγμές των γονιών του. Παράλληλα δεν χάνει τον ρόλο του σκηνοθέτη της παράστασης. Όπως και ο Λόλεκ είναι ο μουσικός της παράστασης αλλά και άλλα πρόσωπα κατά την διάρκειά της. Ακόμα και εγώ που είμαι η «Κατερίνα», ταυτόχρονα δεν είμαι! Γιατί έχω πολλές εμφανισιακές και ηλικιακές διαφορές ακόμα και την στιγμή που υποδύομαι τον ρόλο. Αυτή η διττή σημασία των πραγμάτων, που ταυτόχρονα είναι και δεν είναι, όπως εγώ είμαι μία γυναίκα που διαβάζω το βιβλίο για πρώτη φορά αλλά ταυτόχρονα είμαι και η Κατερίνα, η πρωταγωνίστρια του βιβλίου, ο Αύγουστος και ο Τάσος είναι ο Γιώργος και ο Λόλεκ και όλο το υπόλοιπο μπέρδεμα νομίζω ότι κάνει την παράσταση ένα «θεατρικό live» προσδίδοντάς της περισσότερο ενδιαφέρον. Το γεγονός ότι το τελευταίο κομμάτι των προβών μας γινόταν 12 με 5 το πρωί, το οποίο ενώ ακούγεται περίεργο και αλλοπρόσαλλο μας βοήθησε γιατί μας πείσμωσε και είπαμε «εμείς θα τα καταφέρουμε με όποιο κόστος και ό,τι ώρα και να είναι» και προχωρήσαμε όλοι μαζί μας έδεσε σαν ομάδα. Γενικά ήταν μια πολύ μαγική διαδικασία, ενώ ήταν πολύ δύσκολο το θέμα, η διαδικασία κύλησε μεταξύ μας πολύ ομαλά και ωραία, είχαμε καλή χημεία.
Τώρα;
Τώρα νιώθω συγκινημένη από την ανταπόκριση του κόσμου γιατί πραγματικά δεν περιμέναμε ότι θα συμβεί αυτό το πράγμα και ότι θα επικοινωνήσει τόσο πολύ με τον κόσμο. Οπότε αυτό με γεμίζει με συγκίνηση και χαρά.
Πιστεύεις ότι την δύσκολο περίοδο που ζούμε η Τέχνη ανθίζει, ή είναι πολυτέλεια για τον κόσμο;
Βλέπω από τον κόσμο μεγάλη διάθεση να έρθει στο θέατρο, να κάνει κάτι από κοινού. Αυτή η προσέλευση του κόσμου με συγκινεί, φαίνεται ότι το έχει ανάγκη. Τα θέατρα είναι γεμάτα παρόλο που δεν έχει χρήματα. Αυτή η συλλογικότητα είναι πολύ συγκινητική και ελπιδοφόρα. Αντίστοιχα και από τους καλλιτέχνες υπάρχει μεγάλη διάθεση να γίνουν πράγματα, να ξυπνήσουμε, να γίνονται όλο και περισσότερες και καλύτερες δουλειές, αλλά οι δύσκολες συνθήκες εργασίες το ότι πολλές φορές δεν πληρωνόμαστε καλά, το ότι δεν μπορούμε να ζούμε μόνο από αυτή τη δουλειά και αναγκαζόμαστε να κάνουμε τέσσερα πράγματα μαζί, όλα αυτά δεν ευνοούν την Τέχνη! Το ότι λειτουργούμε ομαδικά, συλλογικά, όχι τόσο ανταγωνιστικά είναι ελπιδοφόρο αλλά θέλει πολλές θυσίες η Τέχνη, δεν γίνεται από μόνη της. Μία φίλη μου που ζει στην Γαλλία μου είπε ότι οι καλλιτέχνες πληρώνονται από το κράτος δύο μήνες τον χρόνο για να σκέφτονται! Αυτό σε εμάς ακούγεται σαν ανέκδοτο. Όταν ένας άνθρωπος αυτής της δουλειάς αναγκάζεται να δουλεύει τρία και τέσσερα πράγματα μαζί, πώς θα τα τροφοδοτήσει όλα; Δεν γίνεται συνέχεια αυτό. Ενώ ο κόσμος αυτού του τόπου σέβεται πολύ τον πολιτισμό και ενώ τον έχει ανάγκη, παράλληλα υπάρχει μια αντιμετώπιση σαν να είμαστε λίγο χομπίστες που απλά κάνουμε το χόμπι μας. Δεν είναι έτσι, είναι μια δύσκολη δουλειά.
Ποια είναι, λοιπόν, η δική σου δεύτερη δουλειά;
Είμαι η νύφη, στο Ματωμένο Γάμο, το υπέροχο έργο του Λόρκα, σε σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα.
Είναι μια δουλειά που, επίσης, απολαμβάνω γιατί δουλεύοντας με τον σκηνοθέτη καταφέραμε να μπούμε στον σκληρό πυρήνα του έργου και να κάνουμε μία παράσταση που συνδυάζει την ποίηση του Λόρκα, χωρίς να μένει μόνο σε αυτή, και για μένα να γίνεται μία τραγωδία. Σε αυτού του είδους τα ποιητικά έργα, δεν διακρίνεις εύκολα την σκληρότητα που κρύβεται από κάτω. Εμένα, μέσα από τις πρόβες μου αποκαλύφθηκε, η επαναστατική πλευρά του Λόρκα που πέρα από τις ευαισθησίες του φτάνει και τα όρια της σκοτεινής μας ρίζας της κραυγής όπως λέει και ο ίδιος στο έργο του, η γραφή του είναι σαν μαχαίρι.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Συγγραφέας: Αύγουστος Κορτώ («Το βιβλίο της Κατερίνας»)
Διασκευή – Σκηνοθεσία: Γιώργος Νανούρης
Ερμηνεία: Λένα Παπαληγούρα
Μουσική επί σκηνής: Λόλεκ
μαζί τους **και ο Γιώργος Νανούρης
Παραγωγή:** Λυκόφως, Γιώργος Λυκιαρδόπουλος
ΘΕΑΤΡΟ ΘΗΣΕΙΟΝ
Τουρναβίτου 7 Θησείο
2103255444
Δευτέρα 21.00
Τρίτη 21.00
Παρασκευή 23.45
Διαβάστε επίσης:
Link:Δανάη Φαίδρα Θωμαΐδου
