Φαντάσου να ζεις σε ένα χωριό στον Αμαζόνιο, στις άθλιες συνθήκες των παραγκουπόλεων της Σιέρα Λεόνε ή της Ινδίας, στην Ουγκάντα, να έχεις χάσει το σπίτι, τους ανθρώπους σου μετά τον σεισμό, το τσουνάμι και το πυρηνικό ατύχημα στην Φουκοσίμα, να μένεις σε καταυλισμό και να βλέπεις μπροστά σου μερικούς “ημίτρελους” μουσικούς να σου παίζουν κλασική μουσική! Οι “Keys of Change”, τα… κλειδιά της αλλαγής, (Πάνος Καράν, Ζαχαρίας Ταρπάγκος, Ana Chifu και άλλοι) έχουν βαλθεί να κάνουν λίγο καλύτερη την ζωή των ανθρώπων όλου του κόσμου που βρίσκονται σε δυσχερή θέση λόγω οικονομικών, κοινωνικών, πολιτικών συνθηκών ή μετά από φυσικές καταστροφές, κουβαλώντας στις αποσκευές τους, εκτός από τα μουσικά τους όργανα, το μήνυμα «Ο κόσμος δεν έχει ξεχάσει».
(Ζαχαρίας Ταρπάγκος, φλαουτίστας στην συμφωνική ορχήστρα ΝΕΡΙΤ, όργανα εποχής στην ΚΑΜΕΡΑΤΑ, μέλος οργανισμού Keys of Change)
Τί είναι το «Keys Of Change» και πώς γεννήθηκε η ιδέα του;
Ο οργανισμός Keys Of Change δημιουργήθηκε το 2011 από τον Πάνο Καράν, ο οποίος σε κάποια φάση της ζωής του, ενώ ζούσε στο Λονδίνο, αποφάσισε να χρησιμοποιήσει την κλασική μουσική με έναν διαφορετικό τρόπο από αυτόν που είθισται και πήρε μια κλαβινόβα, δύο ηχεία, μια γεννήτρια και πήγε σε κάποια χωριά του Αμαζονίου.
Η εναρκτήρια ιδέα είναι μία σκέψη που πάνω-κάτω πολλοί μουσικοί έχουν στο μυαλό τους. Ποια είναι αυτή; Η μουσική για να σπουδαστεί θέλει αφοσίωση, πολλή δουλειά, μελέτη, πολλές ώρες από την προσωπική ζωή, κάτι ανάλογο με τον πρωταθλητισμό. Οπότε κάποια στιγμή έρχεται στο μυαλό μας η μεγάλη ερώτηση. Έτσι όπως μάθαμε εμείς την μουσική και το πώς παρουσιάζεται αυτή, έχουμε μάθει για μεγάλα θέατρα, μεγάλες αίθουσες, για κόσμο, για καταξίωση και για πολλά άλλα. Κάποια στιγμή στην ζωή ενός μουσικού αυτά πετυχαίνονται ή δεν πετυχαίνονται, αλλά η πρώτη ερώτηση που έρχεται στο νου είναι η εξής : Τελικά εγώ αφιέρωσα τόσο χρόνο για να μάθω αυτή τη γλώσσα επικοινωνίας για ένα κοινό το οποίο είναι ικανό να πληρώσει για να έρθει σε αυτές τις μεγάλες συναυλιακές αίθουσες; Και με το υπόλοιπο κοινό τί γίνεται; Δηλαδή αυτή η γλώσσα επικοινωνίας είναι απλά μία γλώσσα επικοινωνίας η οποία είναι για περιορισμένο κοινό; Ή όχι; Ή απλά τελικά η επιλογή του τρόπου παρουσίασης είναι αυτή που θα καθορίσει το πόσο προσιτή είναι στο κοινό; Αυτή ήταν η εναρκτήρια ερώτηση που έκανε τον Πάνο να πάρει, όπως σου είπα, όλο τον εξοπλισμό και να πάει στα χωριά του Αμαζονίου. Εγώ όταν έμαθα την δράση του τού έστειλα ένα μεγάλο sms γράφοντάς του ότι «είναι σκέψεις δικές μου, αλλά σε ευχαριστώ που ήδη έχει κάνει 10-15 βήματα περπατήματος σε αυτό τον δρόμο και βλέπω ότι υπάρχει ρεαλιστικός τρόπος για να πάρει αυτή η σκέψη μορφή.»
Τί κερδίζετε εσείς κάνοντας αυτές τις δράσεις και τί πιστεύετε ότι εσείς προσφέρετε στον κόσμο με αυτές;
Θα σου απαντήσω συνεχίζοντας την ιστορία… Όντας στον Αμαζόνιο, όντας στην Σιέρα Λεόνε για παράδειγμα, στις φυλακές, σε μία χώρα η οποία έχει βρεθεί σε ένα δεκαετή εμφύλιο πόλεμο, όπου οι άνθρωποί της έχουν υποφέρει πάρα πολύ απλά επειδή έτυχε να έχει διαμάντια αυτή η χώρα… όντας σε περιοχές που έχουν υποστεί φυσικές καταστροφές όπως στην Φουκοσίμα, με το τσουνάμι και το πυρηνικό ατύχημα… όντας στα slum communities στην Ινδία… εμείς βιώσαμε την μαγική στιγμή του να γίνεσαι ξαφνικά αποδεκτός από ένα κοινό το οποίο μπορεί να μην έχει ακούσει ποτέ την μουσική αυτή που έχουμε παίξει, ποτέ!
Η μουσική είναι ένα εργαλείο στα χέρια μας, αυτό μάθαμε, αυτό ξέρουμε, οπότε εμείς κερδίζουμε το ότι μπορούμε να έρθουμε σε επικοινωνία με όλους αυτούς τυς ανθρώπους, ταυτόχρονα αυτοί οι άμθρωποι όντας σε extreme καταστάσεις στην ζωή τους που, πιστέψτε με, δεν νομίζω ότι ένας άνθρωπος του Δυτικού κόσμου μπορεί να φανταστεί πώς είναι αυτές οι καταστάσεις, μπορούν λοιπόν αυτοί οι άνθρωποι αυτοί να επικοινωνήσουν με εμάς αλλά και μεταξύ τους μέσω της μουσικής. Και αυτό γιατί ο τρόπος που χρησιμοποιούμε στα projects δεν είναι μόνο η παρουσίαση της μουσικής, υπάρχει ένα πολύ μεγάλο εκπαιδευτικό τμήμα, στο οποίο έχουμε παρουσιάσεις μουσικής, μουσικών οργάνων, τραγούδια με τα παιδιά, τοπικά τραγούδια και πολλά άλλα. Πριν πάμε κάνουμε πάντα μια μεγάλη έρευνα για την δική τους μουσική, για το τί μπορούμε να παίξουμε που να τους είναι οικείο, έτσι ώστε να μην πάμε να κάνουμε απλά μια πολιτισμική εισβολή και να τους πούμε «Γεια σας! Ήρθαμε να σας παρουσιάσουμε τα φώτα του πολιτισμού ΜΑΣ» και να φύγουμε. Για παράδειγμα στην Ιαπωνία παρουσιάσαμε παραδοσιακά ιαπωνικά κομμάτια με παραδοσιακά ιαπωνικά φλάουτα, στην Ινδία μας έμαθαν κάποιοι ντόπιοι παραδοσιακά παιδικά τραγούδια για να τραγουδήσουμε μαζί με τα παιδιά και εξοικειωμένα πλέον τα παιδιά με αυτούς τους δυο ημίτρελους λευκούς να ακούσουν και κάτι διαφορετικό. Και δεν είναι απλά για να ακούσουν κάτι που δεν ξέρουν αλλά να αντιληφθούν ότι υπάρχει και κάτι άλλο πέρα από αυτό που έχουν μάθει, να καταλάβουν ότι έχουν πολλές επιλογές. Η διαδικασία του να μπορέσει ένας άνθρωπος να μπορέσει να βγει από αυτό που γνωρίζει σαν δεδομένο και να δει ότι υπάρχει και κάτι άλλο, άσχετα αν θα το επιλέξει, είναι πάρα πολύ σημαντική. Ακόμα και αν είναι απλά ένα άκουσμα. Σε κάθε project, καταλήγουμε στο ότι τελικά δεν ξέρουμε ποιος έδωσε και ποιος πήρε γιατί νιώθουμε λίγο σαν κλέφτες! Ήρθαμε γιατί υπάρχουν extreme καταστάσεις, είτε λόγω δύσκολων κοινωνικο-οικονομικών συνθηκών είτε λόγω κάποιας φυσικής καταστροφής και τελικά έχουμε αποκομίσει τόσες εμπειρίες γνωρίζοντας ανθρώπους με ψυχές, δυνάμεις, λειτουργικότητες μαγικές που το γεγονός ότι εγώ θα γυρίσω πίσω στην χώρα μου, στους συναδέλφους, στους φίλους, στον κοινωνικό και επαγγελματικό μου χώρο και θα μοιραστώ αυτές τις ιστορίες και εμπειρίες είναι μοναδικό.
Περιέγραψέ μας τί θυμάσαι από το ταξίδι σας στην Ιαπωνία.
Όταν οι άνθρωποι έχασαν τα σπίτια και τις οικογένειές τους από το τσουνάμι έμεναν σε καταυλισμούς που δημιούργησαν οι κοινότητες μέσα σε σχολεία, γυμναστήρια, κλπ. Όταν ξεκινήσαμε τις δραστηριότητές μας εκεί, οι άνθρωποι ήταν σε χαρτόκουτα, μέσα σε γυμναστήρια ή σε σχολεία. Σε μία από αυτές τις δραστηριότητες ήταν ένας γέροντας ο οποίος ήρθε μετά το τέλος της συναυλίας κλαμένος, μας μίλησε, μας ευχαρίστησε, μας αγκάλιασε και στο τέλος αποχώρησε με αξιοπρέπεια. Με την αξιοπρέπεια που διακρίνει τους Ιάπωνες, σε αυτό το λαό που σε όποιαδήποτε συνθήκη βρεθούν τον όρο της αξιοπρέπειας τον έχουν κορωνίδα. Ήρθε μετά λοιπόν, ο υπεύθυνος του καταυλισμού και έκπληκτος, μας είπε ότι αυτός ο γέροντας, ο οποίος ήταν ογδόντα δύο χρονών είχε χάσει την οικογένειά του και το σπίτι του και τα πάντα στο τσουνάμι και όσους μήνες ήταν στον καταυλισμό δεν είχε μιλήσει σε κανέναν και η πρώτη φορά που μίλησε και εκφράστηκε ήταν μετά από αυτές τις δραστηριότητες.
Θα σου πω μια άλλη ιστορία, η οποία έγινε τώρα πρόσφατα το 2014… το 2014 πήγαμε με τον Πάνο στην Φουκουσίμα πάλι για να κάνουμε training σε 35 μαθητές, οι οποίοι δεν ήταν μαθητές μουσικών σχολείων, ήταν μαθητές απλών σχολείων, οι οποίοι μάθαιναν μουσική με έναν πολύ ιδιόμορφο τρόπο. Πριν τα μαθήματα τους, δηλαδή στις 7 το πρωί μαζευόντουσαν στο σχολείο και μάθαιναν χωρίς να υπάρχει δάσκαλος μουσικής για τα όργανα, υπήρχε ένας γενικός δάσκαλος μουσικής, ο οποίος δεν μπορεί να μάθει όργανα, πολύ συγκεκριμένα περιορισμένα πράγματα, και μάθαιναν οι παλιότεροι στους νεότερους μαθητές μουσική, να παίζουν όργανα, να διαβάζουν παρτιτούρες κλπ. Αυτά λοιπόν τα παιδιά, 35 από αυτά τα παιδιά, τα κάναμε training για δεκατέσσερις μέρες, κατάφεραν να παίξουν σε μια συναυλία σε έναν εκπληκτικό χώρο που έχουν στην Φουκουσίμα, που τα παιδιά παίξανε ΜΑΓΙΚΑ.
Λοιπόν, ένα από αυτά τα παιδιά είναι ο Κιόσκε, ο Κιόσκε λοιπόν είναι ένα παιδί, το οποίο ξεκίνησε σαν πιανίστας, έχασε το σπίτι του στο τσουνάμι, έχασε και το πιάνο του στο τσουνάμι και επειδή δεν μπορούσε να κάνει τίποτα άλλο ξεκίνησε τσέλο. Αυτό το παιδί στις πρόβες ερχότανε και η φυσική του παρουσία ήταν σαν μας έλεγε «συγγνώμη που βρίσκομαι εδώ, συγγνώμη που ενοχλώ με την παρουσία μου». Μια παρουσία πάρα πολύ ντροπαλή, συνεσταλμένη χωρίς να μπορεί να επικοινωνήσει εύκολα. Κατά την διάρκεια των προβών λίγο λίγο άρχισε να ανοίγεται στην διάδρασή του με εμάς, στην επικοινωνία με τους συμμαθητές του και στο τέλος ήταν ικανός να είναι ο leader, ο αρχηγός ολόκληρης της ομάδας των τσέλο της ορχήστρας, το οποίο είναι πάρα πολύ σημαντική θέση!
Τα 35 παιδιά τα πήραμε και πήγαμε στο Λονδίνο, που συνέχισε η εκπαίδευσή τους δίπλα σε επαγγελματική ορχήστρα για μια εβδομάδα και είχαμε σαν επιστέγασμα όλης αυτής της εκπαίδευσης και στη Φουκουσίμα και στο Λονδίνο τη μεγαλειώδη συναυλία στις 2 Απριλίου στο Queen Elizabeth Hall στο South Bank Center. Ο Κιόσκε ήταν ο αρχηγός των τσέλο και στο Queen Elizabeth Hall. Την στιγμή του αποχωρισμού, στο τέλος του συγκεκριμένου project, δεν υπήρχαν λέξεις, μεγάλη συγκίνηση.
Ποια είναι τα κριτήρια επιλογής των περιοχών που επισκέπτεστε;
Μέρη που έχουν υποστεί φυσικές καταστροφές, μέρη τα οποία έχουν άθλιες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες, ομάδες οι οποίες μέσα σε χώρες και σε τόπους οι οποίοι φαινομενικά είναι εντάξει, ομάδες είναι αποκλεισμένες, όπως γηροκομεία, ευαγή ιδρύματα, ορφανοτροφεία, ομάδες απεξάρτησης, μειονοτικά σχολεία όπως στην Ξάνθη, πάνω κάτω η κατευθυντικότητα είναι αυτή.
Τώρα που η Ελλάδα βρίσκεται σε μία πάρα πολύ δύσκολη περίοδο και η κάθε ελληνική οικογένεια είναι σε πολύ δύσκολη περίοδο νομίζω ότι πλέον έχει την δυνατότητα και την ικανότητα να αντιληφθεί πολύ περισσότερο την έννοια και την ανάγκη της συμπαράστασης. Είτε αυτό είναι σε μία μακρινή χώρα όπως είναι στην Ιαπωνία, στην Ινδία, η Σιέρα Λεόνε, στην Ουγκάντα, είτε στα Πομακοχώρια, είτε στην διπλανή πολυκατοικία. Η έννοια της αντίληψης της αλληλεγγύης είναι πολύ σημαντικότερη από το αν αυτή την χρονική συγκυρία καταφέρνουμε να έχουμε πόρους από την Ελλάδα.
Πιστεύετε ότι η μουσική μπορεί να αλλάξει τον κόσμο; Να τον κάνει καλύτερο;
Αν δεχτούμε μέσα μας, βλέποντας ότι η αλλαγή μπορεί να προέλθει με έναν αυτόφωτο προσδιορισμό, δηλαδή αν υπάρχει μια αλλαγή σε έναν μικρό πυρήνα μπορεί να αλλάξει μεγαλύτερους πυρήνες, μπορεί να έχει διάδραση και άπλωμα και τότε ναι, είμαι σίγουρος ότι η μουσική μπορεί να αλλάξει την προσωπική σου ζωή. Αφού θα αλλάξει την προσωπική σου ζωή σαν μέσο επικοινωνίας, σαν ένα εργαλείο το οποίο από την μία μπορεί να σου δώσει την δυνατότητα να εκφραστείς και να “λυθείς” για αυτά που αισθάνεσαι και κρατάς μέσα σου. Και από την άλλη σαν ένα εργαλείο το οποίο μπορεί να φέρει σε επαφή και σε συνεργασία ανθρώπους τότε είμαι σίγουρος ότι αν μπορεί να αλλάξει την προσωπική σου ζωή, μπορεί να αλλάξει άμεσα και τον προσωπικό σου περίγυρο και αν τον αλλάξει μπορεί να αλλάξει και τον μικρό περίγυρο του μικρού σου περίγυρου κ.ο.κ.
Είναι πολύ σημαντικό να αντιληφθούμε ότι δυστυχώς δεν θα σταματήσουν να υπάρχουν άνθρωποι που θα έχουν ανάγκη,είτε στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό, και ότι πραγματικά με μηδενικό κόστος, είναι πολύ εύκολο να αποκτήσουμε την ελάχιστη δράση ικανή να επιφέρει αλλαγές και ανακούφιση σε μεγάλη μερίδα του πληθυσμού. Πόσα ευαγή ιδρύματα υπάρχουν αυτή την στιγμή στην Ελλάδα; Πάρα πολλά! Πριν τον καφέ της Κυριακή τον οποίο μπορείς να τον πιεις στις δώδεκα, στη μία, μπορείς να πάρεις το αυτοκίνητό σου και να πας για μισή ώρα πριν σε ένα τέτοιο μέρος. Είναι τόσο απλό!
Ο Πάνος λίγο καιρό πριν πήρε τον υπερσιβηρικό και ξεκίνησε από Μόσχα και έφτασε Βλαδιβοστόκ. Σε κάθε σταθμό είχε παρουσιάσεις σε ορφανοτροφεία και σε μέρη στα οποία είχαμε επιλέξει για να πάει. Στο τέλος του Βλαδιβοστόκ έκανε μία συναυλία για έναν. Πήγε στην εντατική μονάδα ενός αντικαρκινικού νοσοκομείου νέων στο οποίο ήταν μία κοπέλα 26 χρονών η οποία έκανε χημειοθεραπείες. Και ο Πάνος έστησε κανονικά και ξεκίνησε να της κάνει ένα ολόκληρο ρεσιτάλ. Κάπου στην μέση η κοπέλα άρχισε να κλαίει και άρχισε να του λέει «σε παρακαλώ μην σταματάς!». Για εμένα όλες αυτές οι δραστηριότητες, όλες αυτές οι εμπειρίες που έχουμε έχουν να μου πουν το εξής: δεν θα σταματήσει να υπάρχει ο ανθρώπινος πόνος αλλά δεν θα σταματήσει να υπάρχει και η ικανότητά μας να είμαστε κοντά στον ανθρώπινο πόνο και να τον απαλύνουμε. Είναι ανέξοδο, από όλες τις απόψεις.
Επόμενος σταθμός των Keys of Change;
14 Νοεμβρίου με 1 Δεκεμβρίου θα κάνουμε ένα μεγάλο ταξίδι στην Καλκούτα της Ινδίας και θα έρθουμε σε συνεργασία, σε μία εκπαιδευτική διαδικασία με παιδιά τα οποία κάτω από τρομερά δύσκολες συνθήκες μαθαίνουν δυτική κλασική μουσική.
Διαβάστε επίσης:
Ξύλο, μολύβι, ψαλίδι, χαρτί… ΜΟΥΣΙΚΗ! | Της Δανάης Φαίδρας Θωμαΐδου
Οι FILM επέστρεψαν με νέο δίσκο και πιο σκοτεινή διάθεση… | Της Δανάης Φαίδρας Θωμαΐδου
Ικαρία: Μία «Little Land» για … «μεγάλους» ανθρώπους. | Της Δανάης Φαίδρας Θωμαΐδου
Η «Πεντάμορφη» και το «Τέρας» μέσα μας | Της Δανάης Φαίδρας Θωμαΐδου
Link:Δανάη Φαίδρα Θωμαΐδου
